ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΝΔΡΑΒΙΔΑΣ

Το πείραμα του Ερατοσθένη για τη μετρηση της περιμετρου της Γης θα πραγματοποιησθει  στο προαύλιο του Γυμνασίου Ανδραβίδας την Τεταρτη 23 Μαιου από τη 1 μεχρι τις 2 το μεσημερι.. Ο ηλιος μεσουρανει  στη 1.30  οπότε αυτην την ωρα θα γινουν οι μετρησεις

Η εκδήλωση γίνεται από την ομάδα ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΔΡΑΒΙΔΑΣ ,υπο την αιγίδα του ΔΗΜΟΥ ΑΝΔΡΑΒΙΔΑΣ ΚΥΛΛΗΝΗΣ  με υπευθυνο καθηγητή τον Φυσικο κ.Ραμαντα Αριστείδη

Η δράση αυτή εντάσσεται στα πλαισια προγράμματος που  υλοποιειται στο γυμνασιο Ανδραβίδας και περιλαμβανει παρατηρήσεις του έβναστρου ουρανου με κυάλια , γυμνο οφθαλμό και τηλεσκόπια και η οποία δραση θα ενταθει μεσα στο καλοκαιρι με πολλές εκδηλώσεις.

Ο Ερατοσθένης (276-194 π.Χ.), ο πρώτος τη τάξει βιβλιοθηκάριος της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, κατάφερε γύρω στο 240 π.Χ. να μετρήσει με εξαιρετική ακρίβεια για την εποχή του το μέγεθος της γήινης σφαίρας. Πώς; Αρχικά είχε διαβάσει ότι μία ημέρα του χρόνου στην πόλη Συήνη –το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου, περίπου 800 χιλιόμετρα νότια από την Αλεξάνδρεια– συμβαίνει κάτι αξιοσημείωτο. Καθώς πλησιάζει το μεσημέρι, οι σκιές των κιόνων μικραίνουν, και όταν ο ήλιος μεσουρανεί, εξαφανίζονται. Μάλιστα διάβασε πως υπάρχει ένα πηγάδι στο οποίο ο ήλιος καθρεφτίζεται στο νερό του. Ο Ερατοσθένης ήταν γεωγράφος, μαθηματικός, αλλά και γνήσιος ερευνητής, και έτσι θέλησε να κάνει την ίδια παρατήρηση, την ίδια ημέρα και ώρα στην Αλεξάνδρεια. Εκεί οι κίονες παρουσίαζαν σημαντική σκιά, επομένως το φως του ήλιου δεν έπεφτε κάθετα στην Αλεξάνδρεια. Αυτό αποδεικνύει πως η επιφάνεια της Γης είναι κυρτή. Μάλιστα, σκέφτηκε πως η ίδια μέτρηση μπορούσε να τον βοηθήσει (με τη χρήση της γεωμετρίας που γνώριζε πολύ καλά) να εκτιμήσει το μέγεθος της Γης. Ο Ερατοσθένης με απλά μαθηματικά υπολόγισε ότι η περιφέρεια της Γης θα έπρεπε να είναι 252.000 στάδια, δηλαδή 39.690 χιλιόμετρα (η πραγματική τιμή της περιφέρειας της Γης στον Ισημερινό είναι 40.075 χιλιόμετρα).

Στο πλαίσιο του πειράματος, οι μαθητές χρησιμοποιούν βασικές γνώσεις από το πεδίο των μαθηματικών, της φυσικής και της αστρονομίας και της γεωγραφίας, με σκοπό να υπολογίσουν την περιφέρεια της Γης. .

ΈντυπηΟ Ερατοσθένης και το ιστορικό πείραμα

Ο Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στα νότια όρια της πόλης Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτίζεται ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού (δηλαδή, βρίσκεται στο Ζενίθ του τόπου). Ως επιστήμονας, λοιπόν, ο Ερατοσθένης διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε μια άλλη πόλη πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά.

Αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Αυτό το συμπέρασμα είναι, προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στον Ερατοσθένη να προσδιορίσει την ακτίνα και το μήκος της περιφέρειάς της Γης. Πραγματικά, από το μήκος της σκιάς υπολογίζεται αμέσως η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, ίση περίπου με 7 μοίρες. Επειδή η απόσταση των δύο πόλεων ήταν γνωστή από αφηγήσεις βηματιστών και ίση περίπου με 800 Km (φημολογείται ότι ο Ερατοσθένης μίσθωσε βηματιστές για τη μέτρησή της), η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε ίση με 40000 Km.

Αυτή είναι η σωστή απάντηση και ο Ερατοσθένης την έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες. Άρα, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι’ αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας